Visverwerking en handel
Nederland is een echt handelsland. Omdat wij zelf niet zo groot zijn, moeten we overal onze producten vandaan halen. Al in de gouden eeuw stond Nederland bekend om de grote vloot, waarmee over de hele wereld handel werd gedreven. Dat is vandaag de dag niet anders. De haven van Rotterdam is een van de grootste havens ter wereld, waar producten van de hele wereld aankomen en weer door gescheept worden. De visindustrie is een groot onderdeel van onze handelseconomie. Wij importeren vissoorten die niet in onze eigen wateren zwemmen en exporteren onze Noord- en Waddenzeevis. In dit hoofdstuk leggen we je meer uit over de verschillende manieren waarop vis verhandeld en verwerkt kan worden.
Handel van vis uit eigen vangsten
Nadat de vis is verkocht op de afslag, kan deze op verschillende plekken terecht komen. Bijvoorbeeld in een viswinkel, een visgroothandel, een visverwerkingsbedrijf of direct in een restaurant. Dit zijn allemaal verschillende organisaties die zijn betrokken bij de handel in vis. De visafslag is hier pas de eerste schakel in.
Een plek waar de vis naartoe kan is de visgroothandel. Vaak hebben groothandels een bepaalde specialisatie. Zo heb je haringgroothandels, platvisgroothandels en garnalengroothandels. Deze kopen vanaf verschillende afslagen in Nederland de beste vissen in. Daarna verkopen zij deze weer door aan viswinkels of aan bedrijven in het buiteland. Zo hoeven niet alle viswinkels zelf naar de visafslag om vissen uit te zoeken en te kopen, maar kunnen ze deze heel makkelijk bestellen bij de groothandel. Van de groothandelaren weten ze dan precies welke kwaliteit ze kunnen verwachten.
Import en export van vis
Groothandelaren kunnen zowel aan Nederlandse als aan buitenlandse bedrijven verkopen. Heel veel van de door Nederlandse vissers gevangen vis wordt geëxporteerd naar het buitenland. Italië, Portugal en Spanje zijn belangrijke landen voor de Nederlandse exporteurs.
Van alle vis die in Europa wordt gegeten is ongeveer 40% ook in Europa gevangen. Import vanuit landen buiten Europa is dus heel belangrijk voor ons. Dit zijn voornamelijk soorten die niet in Europese wateren zwemmen. Maar Nederland importeert ook vis vanuit landen binnen Europa. Veel gegeten vissoorten die geïmporteerd worden zijn zalm, tonijn, (tropische) garnalen en kabeljauw. Belangrijke landen voor Nederlandse import zijn Noorwegen, IJsland China en de VS.
Een steeds groter deel van de geïmporteerde vis is gekweekt. Als wij in de toekomst aan de groeiende vraag naar vis willen blijven voldoen, is dit onvermijdelijk. Meer hierover lees je in het hoofdstuk over kweekvis.
Visverwerking
In Nederland zijn wel vierhonderd bedrijven die zich bezighouden met de verwerking van vis. Meestal zitten deze bedrijven in steden waar ook een visafslag is, zodat de afstanden lekker kort zijn voor het vervoeren van de verse vis. Vooral in Urk en IJmuiden vind je er veel. Er zijn veel verschillende manieren van vis verwerken. Deze vier zijn het meest bekend:
- Fileren: dit betekent dat kop en de staart eraf worden gehaald en de ingewanden en de graatjes eruit. Je houdt dan dus de filetjes over.
- Schoonmaken: als een vis wordt schoongemaakt, betekent dat alleen dat de ingewanden eruit worden gehaald. De rest van de vis blijft heel.
- Roken: als de vis wordt gerookt, kun je hem zo eten. Een heel bekend voorbeeld hiervan is gerookte zalm.
- Paneren: de vis krijgt een laagje deeg, waardoor bij het bakken of frituren een krokant korstje ontstaat. Een visstick is bijvoorbeeld gepaneerd.
Viswinkels verwerken hun vis vaak zelf. Zij kopen deze dus als hele vissen in. Voor supermarkten, groothandels en klanten in het buitenland wordt de vis vaak verwerkt in speciale visverwerkingsbedrijven.
In visverwerkingsbedrijven kan nog veel meer gedaan worden dan alleen fileren, schoonmaken, roken en paneren. Zo kan de vis bijvoorbeeld ingevroren, gezouten, gestoomd, geblikt of in potten gestopt worden. Behalve deze traditionele manieren van vis verwerken, heb je tegenwoordig ook heel veel nieuwe manieren van vis verwerken. Zo maken ze bijvoorbeeld scholrolletjes of marineren ze de vis alvast. Zo heb je vis vast zelf ook wel eens in de supermarkt zien liggen.
Vis die al op deze manieren verwerkt is, is voor de mensen thuis lekker makkelijk te bereiden. Deze hoeft dan alleen nog maar in de oven of in de pan. De visverwerkingsbedrijven zijn altijd bezig om hun producten te verbeteren. Zo doen deze bedrijven altijd hun best om de producten nog sneller te leveren, nog beter te verpakken en nog lekkerder te maken. Allemaal zodat iedereen lekker, snel en makkelijk vis kan eten.
Vissoorten die in Nederland worden verwerkt
De belangrijkste soorten vis die in Nederland verwerkt worden zijn tong, schol, kabeljauw, makreel en de typisch Hollandse specialiteiten, zoals haring, mosselen en Hollandse garnalen.
Dit zijn de soorten die door de Nederlandse vissers het meest worden gevangen en zwemmen allemaal in de Noordzee of in de Waddenzee. Als de vis verwerkt en verpakt is, wordt de lading met koelwagens naar de winkels gebracht. Dit kunnen zowel winkels in Nederland zijn in het buitenland. Ongeveer 80% van de in Nederland gevangen vis gaat naar andere landen. Dat is best veel he?
De Nederlandse vishandelaren kopen ook veel onbewerkte vis in het buitenland. Vervolgens verwerken zij dit op een van bovenstaande manieren en vervolgens verkopen zij het dan weer aan bedrijven in het buitenland.
Marijke Helwegen ging voor het Nederlands visbureau op onderzoek uit in de vissector. In deze drie filmpjes vertelt zij over verschillende onderwerpen zoals visvangst, visverwerking en gaat ze langs de deuren met een veel gevangen Nederlandse vis: de schol.